Adolf Hitler

Adolf Hitler

Adolf Hitler (1889-1945) – polityk niemiecki, przywódca III Rzeszy, kanclerz Rzeszy, przywódca NSDAP, ideolog narodowego socjalizmu, zbrodniarz wojenny.
Urodził się 20 kwietnia 1889 roku w Braunau ann Inn na terenie ówczesnych Austro-Węgier, dzisiejsza Austria. Był synem Aloisa Hitlera i Klary Pölzl (był jednym z szóstki dzieci tej pary). W 1897 roku rozpoczął naukę w Lambach. Co ciekawe, była to szkoła katolicka, prowadzona przez zakon benedyktynów. Ojciec Adolfa wysłał go tam w celu wyrobienia karności w synu, który był wcześniej mało zdyscyplinowany i niezbyt pilny. Dopiero w Lambach młody Adolf dał się poznać jako uczeń zdolny, wykazujący szczególne zainteresowanie sztuką i jej historią (przede wszystkim przykładał się do interesujących go przedmiotów). Następnie uczęszczał do szkoły w Linzu. Po ukończeniu szkoły elementarnej rozpoczął starania o przyjęcie do Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu, gdzie pragnął rozpocząć studia na kierunku malarskim. Sztuka ta nie udała się młodemu adeptowi, który w 1912 roku zmuszony był wyjechać z Wiednia, gdzie nie przyjęto go na uniwersytet. W międzyczasie podjął się pracy w stolicy Cesarstwa Austro-Węgier, zarabiając na życie. Jak mówiliśmy, w 1912 roku wyjeżdża i osiada w Monachium, mieście, z którym zwiąże się niemalże na całe życie. Rozpoczął tam pracę w charakterze malarza – handlował własnymi dziełami, najczęściej pocztówkami, co zapewniało mu pieniądze na skromne życie. Po wybuchu I wojny światowej, jako zagorzały patriota, postanowił zaciągnąć się do wojska. Zapewne widział w tym też szansę na odmianę swojego życia, które do tej pory nie układało się najlepiej – dorywcza praca kosztowała go wiele czasu i energii, zmuszony był również do pochlebiania potencjalnym klientom, co szczegółnie mierziło tego dumnego młodego człowieka. Po rozpoczęciu służby wojskowej otrzymał przydział do 1. kompanii 16. pułku piechoty. Szybko dał się poznać jako żołnierz odważny i bitny, który nie boi się dużych wyzwań. Dodatkowo odznaczał się typowo pruskim, choć był Austriakiem, zdyscyplinowaniem i karnością. Za walki na froncie zachodnim w szeregach armii niemieckiej przyznano mu Krzyż Żelazny II Klasy, który otrzymał w październiku 1916 roku. Kolejne odznaczenie nadano mu w dwa lata później za szczególne zasługi na polu boju pod Ypres, gdzie obie strony używały śmiercionośnych gazów bojowych po raz pierwszy zastosowanych na tak wielką skalę. Ranny zmuszony był do spędzenia ostatnich dni trwania I wojny światowej w szpitalu w Pasewalk. Ze zdumieniem nasłuchiwał on informacji z frontu, gdzie niemiecka armia ponosiła kolejne porażki. Niepokojem napawały go też wstrząsy targające cesarstwem od środka – rewolty wybuchające na wybrzeżu, wszechobecny chaos i wreszcie zawieszenie rządów monarchii Hohenzollernów, co stało się początkiem kapitulacji niemieckiej. Hitler potraktował to jako zdradę narodu niemieckiego, który tak ofiarnie walczył za polityków i wyższych dowódców. Choć pod Ypres został oślepiony i o mały włos nie stracił wzroku, szybko miał zabrać się do działalności na rzecz państwa, co w niedługim czasie doprowadziło go na sam szczyt.

Po opuszczeniu szpitala powrócił do Monachium. Okazało się, iż na miejscu prężnie działa Deutsche Arbeitspartei, zwana w skrócie DAP. W 1919 roku Hitler postanawia zaciągnąć się w szeregi członków partii i rozpocząć prężną działalność. Wygłasza przemówienia, werbuje nowych członków. Jego talent oratorski w pełni ukazał się podczas pełnych pasji i zaangażowania wypowiedzi, które stały się kluczowym czynnikiem przyciągającym do DAP świeży nabytek. Rok później nazwa partii zostaje zmieniona na NSDAP, co oznaczać miało Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei (Narodowosocjalistyczna Partia Robotnicza Niemiec). Hitler był jednym z głównych inicjatorów pomysłu zmiany nazwy, zdradzającej teraz fascynację narodowym socjalizmem. Pozycja Austriaka nadal rośnie aż wreszcie staje się on czołową postacią NSDAP i w 1921 roku obejmuje kierownictwo partii. Początkowo naziści, jak z czasem zaczęto ich określać, nie mogli poszczycić się ani zaufaniem społecznym, ani sukcesami politycznymi. Ot, stanowili zbieraninę ludzi luźno powiązanych w szeregach NSDAP i marzyli o przywróceniu statusu Niemiec sprzed I wojny światowej (traktat wersalski uważano na hańbiący). W 1923 roku przez Republikę Weimarską (bo taką nazwę przyjęło nowe państwo niemieckie) przetoczyła się fala protestów. Niepokoje społeczene powodowane były katastrofalną sytuacją ekonomiczną i gospodarczą. Zapewno to dodało Hitlerowi i jego kompanom odwagi i skłoniło ich do organizacji zamachu stanu, który od miejsca wydarzeń nazwano puczem monachijskim. W nocy z 8 na 9 listopada bojówki NSDAP nazwane Sturmabteilung kierowane przez Hitlera i gen. Ericha Ludendorfa rozpoczęły rewolucję. Aresztowano czołowych działaczy politycznych Niemiec zgromadzonych w jednym z monachijskich budynków. Hitler liczył na wsparcie puczu przez bawarską ludność. Pomylił się jednak, a rewoltę krwawo stłumiły oddziały wojskowe, które już 9 listopada opanowały sytuację. Kilka dni później Hitler został aresztowany i postawiony przed specjalnym trybunałem, który skazał go na 5 lat więzienia w Landsbergu. W więzieniu Hitler może przemyśleć dotychczasowe posunięcia oraz rozpocząć budowanie NSDAP od podstaw. Została ona bowiem zdelegalizowana. W Landsbergu przyszły przywódca Niemiec pisze dzieło swojego życia, biblię nazistów, „Mein Kampf”, w której zawiera szczegóły programowe ruchu. Dostrzegalny jest głęboki antykomunizm i antysemityzm Hitlera oraz przekonanie o wyższości rasowej Niemców. Z książki bije także wstręt od traktatu wersalskiego. Już w grudniu 1924 roku Hitler wychodzi na wolność (przedterminowe zwolnienie) i ponownie rozpoczyna koncentrowanie grupy ambitnych nazistów. 7 kwietnia 1925 roku postanawia także zerwać ze swoimi austriackimi korzeniami, zrzekając się obywatelstwa. Przez kilka lat miał de facto pozostać bez przynależności do konkretnego narodu, gdyż dopiero po siedmiu latach uzyskał obywatelstwo niemieckie. Hitler szybko zabiera się do pracy, werbując nowych członków i rozbudowując struktury NSDAP, którą ponownie zalegalizowano. Wreszcie nadarzyła się szansa na zaistnienie w niemieckim parlamencie, Reichstagu. W drugiej połowie lat dwudziestych znowu uwidacznia się kryzys gospodarczy, który dotknął także zrujnowane wojną Niemcy. W związku z tym w wyborach 1929 roku ludność postanawia opowiedzieć się za nazistami oraz komunistami, którzy prezentują najbardziej radykalne poglądy. Dodatkowo NSDAP prowadzi zakrojoną na dużą skalę kampanię wyborczą, którą finansują niemieccy przemysłowcy. Pozyskanie do współpracy możnych działaczy i radykalne hasła stały się głównymi czynnikami sukcesu wyborczego. W 1933 roku NSDAP ponownie tryumfuje w wyborach i staje się główną siłą rządzącą Reichstagiem. Niebagatelny wpływ na taki rozwój wydarzeń miały kontakty z przemysłowcami, którzy nie bali się łożyć ogromnych pieniędzy na dofinansowanie narodowych socjalistów. 30 stycznia 1933 roku Hitler zostaje obrany kanclerzem. Dochodzi do władzy w sposób całkowicie legalny, nie jest zmuszony do podejmowania drastycznych środków, jak 10 lat wcześniej w Monachium.

27 lutego 1933 roku wybuchł wielki pożar Reichstagu. O podpalenie budynku naziści oskarżyli komunistów, co stało się początkiem rozprawy z bolszewikami – ich partia została zdelegalizowana. Co więcej, Reichstag udzielił Hitlerowi absolutnego poparcia w podejmowanych przez niego środkach i 23 marca 1933 roku udzielił mu prawa wprowadzania zmian w konstytucji regulowanego przez „Ustawę o pełnomocnictwach”. W oto sposób Hitler skupił w swym ręku niemalże pełnię władzy i już w kilka miesięcy później, 14 lipca, ogłosił delegalizację wszystkich poza NSDAP partii politycznych. Śmierć prezydenta Hindenburga w sierpniu 1934 roku stała się ostatnim akordem politycznych machinacji Hitlera, który wprowadził ustawę łączącą stanowiska prezydenta i kanclerza w urząd Führera. Tym samym objął on przywództwo polityczne oraz nadzór wojskowy, mianując się wodzem naczelnym niemieckiej armii. Co więcej, w tym samym roku krwawo rozprawił się z opozycją wewnątrzpartyjną, likwidując głównego antagonistę w szeregach NSDAP, Ernsta Röhma i jego popleczników. Wydarzenia te nazwano „nocą długich noży” i rozegrały się one z 29 na 30 czerwca 1934 roku. Hegemonię Hitlera w III Rzeszy (taką nazwę przybrały Niemcy rządzone przez NSDAP) podkreślało obsadzanie czołowych stanowisk politycznych najbardziej zaufanymi współpracownikami, którzy razem z Hitlerem tworzyli niegdyś podwaliny partii nazistów. Kroki, jakie podjął nowy przywódca, aby zreformować państwo niemieckie warte są poświęcenia im uwagi. Przede wszystkim, obok dyskryminacji politycznej i społecznej (niektóre grupy społeczne poddawano represjom – np. księży katolickich) wprowadzono jawną dyskryminację rasową (Żydzi, Słowianie), której służyły utworzone na terenie Rzeszy obozy koncentracyjne. Już w marcu 1933 roku powstał pierwszy z nich założony w Dachau. Z czasem przerodziły się one w narzędzie masowej eksterminacji, początkowo jednak służyły głównie jako miejsca odizolowania niebezpiecznych dla Hitlera przeciwników politycznych oraz prześladowanych. Rozbudowany został aparat policyjny, który wspomagał w prześladowaniach mniejszości członków partii. W dziedzinie ekonomicznej i gospodarczej notowany był spory sukces Hitlera, który szybko zabrał się za reformowanie kraju, likwidując bezrobocie, modernizując przemysł oraz reorganizując armię. Odbudowa siły militarnej Niemiec stawiała ten kraj na czołowym miejscu na międzynarodowej arenie politycznej. Hitler doprowadził Niemcy do przerzucenia się na tory imperializmu, decydując się na rozbudowę sił lądowych, powietrznych i w mniejszym stopniu morskich. Postępowały także prace naukowe, wspomagając wysiłek wojskowych. Dzięki odbudowie Wehrmachtu (taką nazwę przyjęła armia niemiecka) Hitler mógł zremilitaryzować Nadrenię (marzec 1936 roku) oraz zająć zbrojnie Autrię i dokonać Asnchlussu, czyli przyłączenia jej do Rzeszy. Dalsze podboje normowane były przez uległą postawę mocarstw zachodnich, które zezwoliły Niemcom na zajęcie Sudetów (podczas konferencji w Monachium we wrześniu 1938), a następnie Czech (marzec 1939 roku) czy Kłajpedy (kilka dni później). Nie był to koniec agresywnych posunięć Hitlera, którego głównym celem stały się podboje w Europie Wschodniej. W 1939 roku wystosowano do Polaków swoiste ultimatum, w którym Niemcy domagali się zwrotu Wolnego Miasta Gdańsk, utworzenia eksterytorialnej autostrady biegnącej przez polskie ziemie (łączyć miała Prusy Wschodnie z resztą kraju) i wreszcie przystąpienia rządu Polski do paktu antykominternowskiego. Niemożliwe do zrealizowania przez stronę polską warunki stały się głównym powodem rozpoczęcia przygotowań do niemieckiej agresji na wschodniego sąsiada. W międzyczasie Hitler poczynił starania, aby wzmocnić swoją pozycję jako polityka, zawierając szereg sojuszy i układów m.in. z Włochami rządzonymi przez Benito Mussoliniego oraz Japonią, która prowadziła w tym czasie kampanię zaborczą na Oceanie Spokojnym. 23 sierpnia 1939 roku podpisany został także pakt Ribbentrop-Mołotow – dokument ustanawiający ścisły sojusz gospodarczy i militarny między III Rzeszą a Związkiem Sowieckim Józefa Stalina.

1 września 1939 roku, bez wypowiedzenia wojny, Niemcy zaatakowały Polskę. Agresja ta oburzyła międzynarodową opinię publiczną, jednak mocarstwa zachodnie, które wiązał z Polakami pakt wojskowy, oprócz wypowiedzenia wojny agresorowi w dniu 3 września, nie zdobyły się na bardziej zdecydowane posunięcia. Polacy, zdani na własne siły, przegrali kampanię i utracili na rzecz Niemiec i Związku Sowieckiego całe terytorium, które albo wcielono do któregoś z zaborczych państw, albo zamieniono na Generalne Gubernatorstwo pod niemieckim przewodnictwem. Na podibtych ziemiach hitlerowcy rozpoczęli politykę masowej eksterminacji, której podlegały przede wszystkim mniejszości narodowe określone przez nazistów jako gorsze rasowo. Terror objął także polską inteligencję. Hitler osobiście aprobował kolejne zbrodnicze plany, poczynając od ustaw norymberskich z 1935 roku aż po holocaust na ziemiach polskich oraz zagładę Polaków. Okupant nie przebierał w środkach, decydując się na masowe zbrodnie przeciwko ludzkości. Podbój na wschodzie był wstępem do dalszych działań wojsk Rzeszy, które napadły w 1940 roku na Danię, Norwegię, Luksemburg, Holandię, Belgię i Francję. Wszystie te państwa zostały przez Niemców zajęte. Polityka okupanta na tych obszarach była łagodniejsza niż w Polsce, jednakże i tam znaleźć możemy przykłady bestialskich zbrodni. W 1941 roku niemieckie wojska zaangażowały się także w Afryce Północnej, gdzie ich włoski sojusznik nie mógł sobie poradzić z Brytyjczykami. Wysłane tam siły Wehrmachtu szybko opanowały sytuację i rozpoczęły stopniowe podbijanie terenów na południowym wybrzeżu Morza Śródziemnego. Udanie zakończyła się także kampania na Bałkanach, w wyniku której Niemcom i Włochom podporządkowane zostały Jugosławia i Grecja. Nie udało się natomiast przekonanie Hiszpanów do aktywnego wsparcia niemieckich działań. Przełomem okazało się jednak zaatakowanie przez Hitlera Związku Sowieckiego, dotychczasowego sojusznika, co miało miejsce 22 czerwca 1941 roku. Po przegranej bitwie pod Moskwą Hitler osobiście rozpoczął kierowanie podległymi mu wojskami. W pierwszych latach wojny dał się poznać jako wytrawny polityk. Zerwał z wizerunkiem krzykacza, który nie potrafi przejść do zdecydowanych czynów. Szybkie posunięcia doprowadził Niemców do podboju większej części Europy. Polityka rasowa na podbitych terytoriach była wynikiem założeń programowych NSDAP i skrzętnie ją realizowano. Stopniowo jednak ten butny niegdyś człowiek zapadał się w sobie i tracił animusz. Powodem były pierwsze przegrane na froncie – nieudana operacja przeciwko Wielkiej Brytanii czy klęska pod Moskwą, która była początkiem wypierania Niemców z podbitych terytoriów.

W latach 1942-43 niemiecka armia była nadal największą militarną potęgą świata, jednakże wojna na kilka frontów przyczyniła się do kolejnych porażek. Najpiew utracona została Afryka Północna, gdzie w maju 1943 roku skapitulowały ostatnie jednostki niemieckie i włoskie. Winą za niepowodzenia obarczeni zostali dowódcy Wehrmachtu, jednakże prawda była zupełnie inna. To złe posunięcia Hitlera, który z uporem maniaka pakował kolejne dywizje na front wschodni, odmawiając żołnierzom frontu afrykańskiego wsparcia, zniweczyły wypracowaną w 1941 roku przewagę. Kolejnym krokiem sprzymierzonych była inwazja na Półwysep Apeniński, gdzie szybko rozbito armię włoską i wyłączono z walki głównego sojusznika Niemiec w Europie. Hitler zdecydował się na okupację północnej części Włoch i utworzenie w tym miejscu Republiki Socjalnej kierowanej przez Benito Mussoliniego. I tutaj alianci mieli wkrótce zatryumfować. Podobnie rzecz się miała we Francji, gdzie 6 czerwca 1944 roku wojska angloamerykańskie rozpoczęły lądowanie opatrzone kryptonimem „Overlord”. Hitler, nie mogąc wybrać planu obrony przedstawionego mu przez feldamrszałków Rommla i von Rundstedta, osobiście kierował jednostkami pancernymi, co w dużej mierze uniemożliwiło aktywną obronę w Normandii i pozbawiło Niemców szans na wyparcie aliantów z kontynentu. Tymczasem na froncie wschodnim wojska niemieckie ponosiły kolejne klęski. Najpierw przytrafiła się katastrofa pod Stalingradem, później pod Kurskiem. Następnie Armia Czerwona przeszła do zmasowanej ofensywy, wyzwalając kolejne terytoria. W kwietniu 1945 roku żołnierze sowieccy stali u bram Berlina, gdzie w kancelarii Rzeszy ukrywał się Adolf Hitler. Nie może zatem dziwić spisek wśród niemieckich polityków i wojskowych, którzy zdecydowali się na obalenie tyrana. 20 lipca 1944 roku Claus von Stauffenberg przeprowadził zamach na Hitlera przebywającego w tym czasie w swojej kwaterze głównej w Wilczym Szańcu. Wybuch bomby nie pozbawił jednak życia führera. Doprowadził natomiast do kolejnej fali represji zorganizowanej z polecenia Hitlera. Wreszcie nadchodzi początek roku 1945 roku. Wojska alianckie zbliżają się do stlicy Rzeszy. Według świadków, Hitler coraz bardziej zamyka się w sobie, nie przestając jednak wierzyć w możliwość końcowego zwycięstwa. Nie chce nawet słyszeć o kapitulacji. Zamnięty w bunkrze pod kancelarią Rzeszy wiedzie żywot szaleńca, dla którego życie nie ma już najmniejszego sensu. Tym bardziej że do Berlina pod koniec kwietnia 1945 roku wkraczają jednostki sowieckie. W związku z tym Hitler postanawia popełnić samobójstwo. 29 kwietnia bierze ślub z Evą Braun i nazajutrz wraz z wybranką zażywa kapsułki z cyjankiem. Zwłoki małżonków zostają spalone przez SS-manów. Było to jedno z ostatnich życzeń führera, który nie chciał, by po śmierci jego ciało wystawiano na widok publiczny. Przed śmiercią spisuje jeszcze dwa testamenty – polityczny i prywatny. Umiera w godzinach popołudniowych 30 kwietnia 1945 roku. Kilka dni później jego zwłoki znajdują żołnierze Armii Czerwonej.